Nierzadko w naszej pracy spotykamy się z pytaniami, czym jest renta rodzinna, komu przysługuje, jakie kryteria należy spełnić, aby ją otrzymać, a przede wszystkim jak wygląda procedura ustalenia uprawnień do renty rodzinnej. Konieczność uzyskania odpowiedzi na te pytania nierzadko zbiega się w czasie z trudną sytuacją życiową osoby uprawnionej, ze względu na to że z jednej strony traci ona ważnego dla siebie członka rodziny, a z drugiej pogorszeniu ulega jej sytuacja bytowa.
Czym jest renta rodzinna?
Renta rodzinna to świadczeniem o charakterze majątkowym i alimentacyjnym, które przysługuje członkom rodziny zmarłego. Prawo do niej powstaje w przypadku śmierci żywiciela rodziny, który przed śmierciom miał ustalone prawo do emerytury lub renty, lub spełniał warunki do ich uzyskania. Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny także wówczas, gdy zmarły członek rodzinny przed śmiercią pobierał zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
Jaki jest cel świadczenia – renty rodzinnej?
Celem renty rodzinnej jest przede wszystkim zapewnienie środków utrzymania bliskim zmarłej osoby, która była zobowiązana wobec nich do alimentacji.
Kto jest uprawniony do pobierania renty rodzinnej?
Osobami, które są uprawnieni do pobierania renty rodzinnej są następujący członkowie rodziny:
- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;
- wnuki i rodzeństwo;
- małżonek (wdowa/wdowiec);
- rozwiedziony małżonek (wdowa/wdowiec) lub małżonek pozostająca w separacji;
Jakie kryteria muszą spełnić poszczególni członkowie rodziny, aby uzyskać rentę rodzinną ?
- Do pobierania renty rodzinnej uprawnione są dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione, które spełniają następujące kryteria:
- nie ukończyły jeszcze 16 lat, lub 25 lat pod warunkiem, że kontynuują naukę w szkole;
- bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy.
Uwaga !
W przypadku, gdy dziecko osiągnęło 25 lat na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przysługuje mu do ukończenia ostatniego roku studiów.
- Do pobierania renty rodzinnej uprawnione są wnuki i rodzeństwo i inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności,
z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, które spełniają następujące kryteria:
- nie ukończyły jeszcze 16 lat, lub 25 lat pod warunkiem, że kontynuują naukę
w szkole; - bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy.
- zostały przyjęte na wychowanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku,
- nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją – jeżeli nie mogą zapewnić im utrzymania albo ubezpieczony (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.
- Do pobierania renty rodzinnej uprawniony jest małżonek(wdowa/wdowiec) który:
- w chwili śmierci miał ukończone 50 lat lub był niezdolny do pracy; albo
- wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym małżonku, które nie ukończyły 16 lat, a jeżeli uczą się – 18 lat życia lub są całkowicie niezdolne do pracy.
Uwaga !
- Uprawnienie do renty rodzinnej przysługuje również małżonkowi, w przypadku gdy spełni warunki dot. wieku lub niezdolności do pracy w okresie nie dłuższym niż 5 lat od śmierci małżonka lub od zaprzestania wychowywania ww. dzieci.
- Uprawnienie do renty rodzinnej przysługuje również małżonkowi, który w chwili śmierci małżonka nie pozostawał z nim we wspólności małżeńskiej, jeżeli miał ustalone prawo do alimentów wyrokiem sądu lub ugodą sądową.
- Wyjątkowo małżonek, który nie spełnia powyższych kryteriów ma prawo do przyznania renty rodzinnej jeżeli nie posiada niezbędnych źródeł utrzymania – na okres 1 roku od dnia śmierci małżonka albo przez okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji niezbędnych do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od śmierci męża.
- Prawo do renty ma również małżonka (kobieta) rozwiedziona lub pozostająca w separacji, jeśli udowodni, że bezpośrednio przed śmiercią współmałżonka otrzymywała od niego alimenty na podstawie porozumienia między rozwiedzionymi/separowanymi.
- Do pobierania renty rodzinnej ma prawo również rozwiedziony małżonek jeżeli spełnia wymagania dla wdowy/wdowca.
- Do pobierania renty rodzinnej mają prawo także rodzice jeżeli zmarły bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania, a ponadto spełniają warunki takie jak dla wdowy/wdowca (dotyczące wieku, niezdolności do pracy lub wychowywania dzieci). Warunki te muszą być spełnione łącznie.
W jakiej wysokości wypłacana jest renta rodzinna?
Rentę rodzinną wypłaca się w kwocie stanowiącej równowartość:
- 85% świadczenia zmarłego – jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba;
- 90% świadczenia zmarłego – jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są dwie osoby;
- 95% świadczenia zmarłego – jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są trzy osoby lub więcej.
Renta rodzinna przysługuje wszystkim uprawnionym łącznie i podlega podziałowi.
Ile wynosi minimalna renta rodzinna?
Obecnie renta rodzinna nie może być niższa niż 1100 zł (2020 r.)
Jakie kroki należy podjąć, aby uzyskać rentę rodzinną?
W celu uzyskania renty rodzinnej osoba uprawniona powinna wypełnić formularz (wniosek) dostępny na stronie ZUS:
https://www.zus.pl/documents/10182/788036/1838_17+ERR_do+zapisu.pdf/fe9df73b-4ca9-4c75-913b-d296e40da5cd. Następnie wypełniony formularz złożyć w najbliższym oddziale lub inspektoracie ZUS lub wysłać przesyłką poleconą za pośrednictwem operatora pocztowego.
Jakie dokumenty są niezbędne do ustalenia prawa do renty?
Dokumenty niezbędne do ustalenia prawa do renty są różne w zależności od tego, jaki członek rodziny osoby zmarłej ubiega się o rentę rodzinną. W zależności więc od sytuacji do wniosku należy dołączyć:
- dokument stwierdzający datę urodzenia wnioskodawcy;
- dokument stwierdzający datę urodzenia i datę zgonu osoby, po której ma być przyznana renta;
- dokument potwierdzający stopień pokrewieństwa (powinowactwa) z osobą zmarłą;
- odpis skrócony aktu małżeństwa, jeżeli o rentę ubiega się wdowa lub wdowiec albo małżonka – małżonek pozostający w separacji lub rozwiedziony;
- zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka albo wdowy lub wdowca, wystawione przez lekarza prowadzącego leczenie, jeżeli przyznanie renty uzależnione jest od ustalenia niezdolności do pracy;
- zaświadczenie o uczęszczaniu do szkoły, jeżeli dziecko ukończyło 16 lat dokument potwierdzający prawo w dniu śmierci osoby zmarłej do alimentów z jej strony, ustalonych wyrokiem lub ugoda sądowa;
- dokument potwierdzający istnienie obowiązku alimentacyjnego z mocy prawa, jeżeli rozwiedziona lub pozostająca w separacji małżonka nie miała ustalonych alimentów wyrokiem lub ugodą sądową.
Kiedy należy złożyć wniosek o ustalenie prawa do renty rodzinnej wraz z dokumentami?
Wniosek wraz z dokumentami należy złożyć jak najszybciej po śmierci, emeryta, rencisty lub ubezpieczonego.
Ile trwa rozpatrzenie wniosku przez organ rentowy ?
Organ rentowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej, po analizie wniosków i załączonej dokumentacji ma 30 dni na wydanie decyzji od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do jej wydania.
Źródło:
- Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19981621118/U/D19981118Lj.pdf