Kwestia długów spadkowych jest jedną z najczęstszych spraw z którymi osoby zwracają się o pomoc prawną. O ile odrzucenie spadku przez osobę dorosłą – mającą pełną zdolność do czynności prawnych jest dość proste, z uwagi na to, że stosowne oświadczenie taka osoba może złożyć samodzielnie przed sądem lub przed notariuszem, to kwestią nasuwającą liczne wątpliwości jest sprawa odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci.
W tym zakresie wielu rodziców zadaje sobie pytania jakie czynności powinni podjąć, aby uchronić swoje małoletnie dzieci przed długami spadkowymi. Jak zacząć? Jak wygląda procedura? Ile to kosztuje?
Jak zacząć?
Procedura odrzucenia spadku w imieniu małoletniego dziecka jest nieco bardziej skomplikowana, niż w przypadku osoby dorosłej. W imieniu dziecka, działania musi podjąć rodzic (prawny opiekun) – jako przedstawiciel ustawowy.
Co więcej zgodnie z uchwałą SN z dn. 22 maja 2018 r. (III CZP 102/17) złożenie przez rodzica (prawnego opiekuna) w imieniu małoletniego dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka, tym samym na dokonanie takiej czynności w myśl art. 156 ustawy z dn. 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy ( j.t. Dz. U. z 2019 r. poz. 2086) wymagane jest uzyskanie stosownego zezwolenia sądu opiekuńczego.
Procedura
W przypadku odrzucenia spadku w imieniu małoletniego dziecka:
- po pierwsze, należy ustalić czy dziecko jest spadkobiercą;
- jeżeli tak, to rodzic (prawny opiekun) powinien złożyć do sądu opiekuńczego wniosek o wyrażenie zgody przez sąd opiekuńczy na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka;
- a po uzyskaniu takiego zezwolenia złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego dziecka przed sądem lub notariuszem.
Jaki jest czas na złożenie oświadczenia w imieniu małoletniego dziecka?
Stosowne oświadczenie w imieniu dziecka rodzic (prawny opiekun) powinien złożyć w terminie 6 miesięcy, od dnia odrzucenia spadku we własnym imieniu lub od dnia otwarcia spadku.
Do tej pory problematyczna była kwestia zachowania ww. terminu mając na względzie, że uprzednio należy uzyskać zgodę sądu opiekuńczego.
Wydaje się, że w tym zakresie wątpliwości rozwiał SN w uchwale z dn. 22 maja 2018 r. wskazując, że „ termin przewidziany w art. 1015 § 1 k.c. nie może się skończyć przed prawomocnym zakończeniem postępowania o zezwolenie na złożenie przez małoletniego spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku. Po prawomocnym zakończeniu tego postępowania oświadczenie małoletniego powinno być złożone niezwłocznie, chyba że termin ten jeszcze nie upłynął.”
Jaka jest konsekwencja uchybienia 6 miesięcznemu terminowi?
Konsekwencją uchybienia powyższemu terminowi jest przyjęcie przez dziecko spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Co to oznacza?
Oznacza to, że dziecko będzie odpowiadać za długi spadkowe do wartości stanu czynnego spadku tj. do wartości aktywów spadku.
- Gdzie należy złożyć wniosek ?
Wniosek o wyrażenie zgody na zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka (wniosek o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku) rodzić (prawny opiekun) powinien złożyć do sądu opiekuńczego, właściwego dla miejsca zamieszkania małoletniego dziecka.
Uwaga:
– należy zwrócić uwagę, że chodzi o sąd właściwy dla zamieszkania (stałego pobytu,) a nie dla zameldowania dziecka.
- Co powinien zawierać wniosek ?
We wniosku należy podać dane:
- dzieci oraz rodziców (opiekunów prawnych) – jeden z rodziców (opiekun prawny) występuje jako wnioskodawca, drugi natomiast jako uczestnik;
- spadkodawcy i samego spadku;
- przyczyn dla których w interesie małoletnich leży odrzucenie spadku
Wszystkie twierdzenia należy poprzeć stosownymi dokumentami. Składane z wnioskiem dokumenty mogą się różnić w poszczególnych sprawach.
Zazwyczaj jednak do wniosku należy dołączyć:
- akty urodzenia małoletnich dzieci;
- akt zgonu spadkodawcy;
- oświadczenie o odrzuceniu spadku przez rodzica ( w formie aktu notarialnego) lub postanowienie sądu;
- potwierdzenie uiszczenia opłaty formularz – oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania – w celu wystąpienia z wnioskiem o zwolnienie z kosztów sądowych.
We wniosku należy również wskazać PESEL rodziców oraz dziecka.
- Opłata od wniosku
Wniosek o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu dziecka podlega opłacie
w wysokości 100 zł.
Uwaga:
Wniosek co do każdego dziecka podlega opłacie w wysokości 100 zł.
Co należy zrobić po uzyskaniu prawomocnego postanowienia sądu ?
Po uzyskaniu prawomocnego postanowienia sądu, należy udać się do sądu lub do notariusza w celu złożenia stosownego oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego dziecka.
ZRÓDŁA:
- Ustawa z dn. 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19640090059/U/D19640059Lj.pdf
- Ustawa z dn. 23 kwietnia 1964 r Kodeks cywilny http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19640160093/U/D19640093Lj.pdf